Wieś Kobyłka odegrała kluczową rolę w jednym z ostatnich wielkich starć insurekcji kościuszkowskiej w 1794 roku. To właśnie pod Kobyłką, 26 października, rozegrała się przedostatnia wielka bitwa tego zrywu niepodległościowego, prowadzonego pod wodzą Tadeusza Kościuszki. Siły polskie, liczące zaledwie 4 tys. żołnierzy, stawały do walki z 15-tys. armią rosyjską. Mimo zdecydowanej przewagi nieprzyjaciela, obrońcy Kobyłki stawili zacięty opór, wykazując się niezłomnym patriotyzmem i determinacją w walce o wolność.

Choć bitwa zakończyła się klęską polskich oddziałów, to kluczowe zmagania na polach Kobyłki przeszły do historii jako jedno z najbardziej dramatycznych epizodów insurekcji kościuszkowskiej. Mieszkańcy wsi, spontanicznie występując przeciw zaborcom, udowodnili swoje patriotyczne przywiązanie do sprawy narodowej. Walka o niepodległość, toczona na terenie Kobyłki, stała się symbolem heroizmu i odwagi w obliczu znacznej przewagi nieprzyjaciela.

Kobyłka – wieś o bogatej historii

Początki osadnictwa na Mazowszu sięgają odległych czasów, a historia Kobyłki jest nieodłączną częścią tego regionu. Najstarsza wzmianka o tej miejscowości pochodzi z 1415 roku i wspomina o istnieniu parafii w Kobyłce. Okolice Warszawy były wówczas stosunkowo słabo zaludnione, co stawia tę wieś rycerską wśród najstarszych osad na tym obszarze.

Parafia w Kobyłce istniała już na początku XIV wieku, w czasie gdy ustalano granice diecezji płockiej i poznańskiej. Wieś pierwotnie należała do Księstwa Mazowieckiego, a po jego włączeniu do Korony w 1525 roku stała się królewszczyzną, czyli dobrem państwowym. W kolejnych stuleciach Kobyłka przechodziła w ręce różnych właścicieli ziemskich, m.in. Mińskich, Opackich i Załuskich, co świadczy o jej bogatej historii i znaczeniu na tym terenie.

Kobyłka, jako jedno z najstarszych osadnictw na Mazowszu, odegrała ważną rolę w kształtowaniu się tego regionu. Jej nazewnictwo oraz losy właścicieli ziemskich odzwierciedlają złożone dzieje tej malowniczej miejscowości.

Plany zakonu jezuitów i biskupa Marcina Załuskiego

W XVIII wieku Kobyłka stała się centrum religijno-kulturalnych planów biskupa Marcina Załuskiego. Wraz z braćmi – Józefem Andrzejem i Andrzejem Stanisławem Kostką – biskup Marcin Załuski zamierzał utworzyć tu ośrodek umysłowy i kulturalny związany z rodem Załuskich. Planowano przemianowanie wsi na Załuszczyn, budowę świątyni i biblioteki. Choć plany te nie zostały w pełni zrealizowane, Marcin Załuski pozostał głównym orędownikiem ich urzeczywistnienia.

To za czasów biskupa Marcina Załuskiego w Kobyłce wzniesiono okazały kościół Świętej Trójcy – „perłę baroku” oraz powołano jezuicki ośrodek misyjny. Jezuici w Kobyłce odegrali znaczącą rolę w rozwoju lokalnej społeczności, skupiając się na edukacji i organizowaniu życia kulturalnego wsi.

insurekcja kościuszkowska Kobyłka

Kobyłka odegrała ważną rolę w wydarzeniach insurekcji kościuszkowskiej w 1794 roku. 10 października 1794 r. na polach wsi miała miejsce ostatnia wielka bitwa tego zrywu niepodległościowego, stoczona pod dowództwem Tadeusza Kościuszki. Siły polskie, liczące zaledwie 4 tys. żołnierzy, zostały rozbite przez 15-tys. armię rosyjską.

Mimo klęski, obrońcy Kobyłki stawili twardy opór, pokazując determinację i patriotyzm w walce o niepodległość. Bitwa ta przeszła do historii jako jedno z ostatnich wielkich starć insurekcji kościuszkowskiej. Chociaż wojska polskie poniosły dotkliwą klęskę, ich odwaga i miłość do ojczyzny zostały uwiecznione w pamięci narodu.

Burmistrz Kobyłki, Michał Jakubowski, podkreślił rolę tej bitwy jako części zrywu polskiego oręża w obronie suwerennego bytu narodu polskiego. Arcybiskup Głódź nawiązał do 210. rocznicy tego wydarzenia, porównując je ze zrywem narodowym z czasów insurekcji kościuszkowskiej. Podkreślił również wartość etosu insurekcji jako zrywu w obronie wolności i miłości do Boga, Ojczyzny i tradycji.

Okres rozkwitu gospodarczego

Po kasacie zakonu jezuitów w 1773 roku Kobyłka wkroczyła w okres gospodarczego rozkwitu. Nowym właścicielem wsi został Aleksander Unrug, który założył tu m.in. manufakturę pasów kontuszowych – tzw. persjarnię. Produkowane tu jedwabne i złotolite pasy cieszyły się dużą popularnością i konkurowały z wyrobami z Słucka czy Buczacza. Manufaktura kobyłkowska zatrudniała fachowców, m.in. Francuzów Christiana Bluma i Franciszka Selimanda.

Przez pewien czas działała tu również szkoła rolnicza. Ożywienie gospodarcze uczyniło z Kobyłki modną wycieczkową miejscowość dla elit z Warszawy. Rozwój rzemiosła i przemysłu tekstylnego sprawił, że Kobyłka stała się ośrodkiem rzemieślniczym, znanym z manufaktury pasów kontuszowych.

Dziedzictwo Kobyłki – perła baroku i tradycje rzemieślnicze

Kobyłka szczyci się bogatym dziedzictwem historycznym i kulturowym, które stanowi bezcenną wartość dla lokalnej społeczności. Najcenniejszym zabytkiem tej mazowieckiej wsi jest bez wątpienia okazały kościół Świętej Trójcy, wzniesiony w połowie XVIII wieku według projektu wybitnego architekta Guido Antonio Longhiego. Ten barokowy klejnot architektury, często określany mianem „perły baroku”, był przez długi czas centrum religijno-kulturalnym w czasach prężnej działalności zakonu jezuitów.

Poza unikatowym dziedzictwem architektonicznym, Kobyłka była również ośrodkiem prężnie rozwijających się tradycji rzemieślniczych. Przez wiele lat w tej miejscowości działała słynna manufaktura pasów kontuszowych, która wniosła znaczący wkład w zachowanie lokalnego dziedzictwa kulturowego. Łącząc historyczne zabytki z bogatymi tradycjami rzemieślniczymi, Kobyłka zyskała miano ośrodka kultury na Mazowszu, przyciągającego licznych turystów i miłośników historii.

Dziedzictwo Kobyłki to prawdziwy skarb, który stanowi żywe świadectwo przeszłości, a zarazem cenny element tożsamości tej miejscowości. Tworzy on niepowtarzalny charakter tej wsi, będąc źródłem dumy i inspiracji dla lokalnej społeczności.